Jino Store: พระปฐมเจดีย์

องค์พระปฐมเจดีย์ อยู่ในวัดพระปฐมเจดีย์ เป็นพระเจดีย์ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย สูงประมาณ 120 เมตร สร้างครอบพระเจดีย์องค์เดิมไว้ เพราะเคยปรากฏปาฏิหาริย์เป็นแสงให้เห็นอย่างชัดเจน ต่อพระพักตร์พระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ที่ 5 และที่ 6 มาแล้ว จึงเชื่อกันว่า ภายในมีพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า ที่พระเจ้าอโศกมหาราชประทานมา

พระเจ้าอโศกมหาราช เป็นกษัตริย์ครองแคว้นมคธ ประเทศอินเดีย เสวยราชย์ระหว่าง พ.ศ. 271 - 311 ซึ่งแต่เดิมทรงเลื่อมใสศาสนาพราหมณ์ ต่อมาทรงเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา ทรงสร้างพระสถูป เจดีย์บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ 84,000 องค์ ตามเมืองทั่วพระราชอาณาเขต และได้ส่งสมณทูตไปเผยแพร่พระพุทธศาสนาทั่วประเทศอินเดีย และต่างประเทศ ทั้งตะวันตกและตะวันออก

พระปฐมเจดีย์องค์เดิมสันนิษฐานว่า จะเป็นรูปคล้ายบาตรคว่ำ ตามแบบพระมหาเจดีย์ที่เมืองสัญจีในประเทศอินเดีย พระเจ้าอโศกโปรดให้สร้างขึ้นไว้ แต่สร้างเมื่อใดไม่ปรากฏ แต่หลักฐานทางโบราณคดีเชื่อกันว่า พระเจดีย์องค์นี้สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช องค์พระเจดีย์ได้รับการสร้างเสริมจากผู้มีอำนาจหลายครั้ง เช่น มีการเปลี่ยนจากยอดฉัตร อย่างพระมหาเจดีย์สัญจีเป็นยอดปรางค์ แล้วยังเสริมยอดปรางค์ ซึ่งเป็นของเล็กให้สูงขึ้นเล็กน้อย องค์เจดีย์ค่อย ๆ เปลียนจากทรงขันหรือบาตรคว่ำ มาเป็นทรงระฆังกลมสูงขึ้น

ในขณะพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ผนวชเป็นพระภิกษุอยู่ ได้เสด็จมานมัสการ ทรงเห็นว่า พระปฐมเจดีย์เป็นปูชนียสถานที่มีขนาดใหญ่ จึงกราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ของให้ทรงบูรณะ แต่มีพระราชดำรัสว่า "เป็นของอยู่ในป่ารก จะทำขึ้นก็ไม่มีประโยชน์อันใดนัก" ต่อมาเมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จเสวยราชสมบัติแล้ว ใน พ.ศ. 2396 พระองค์จึงโปรดฯ ให้สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) เป็นแม่กองเสริมสร้างตามแบบที่ช่างได้ขึ้นถวายใหม่เป็นเจดีย์ทรงกลม ไม่มีฐานทักษิณ แต่เนื่องจากพระเจดีย์องค์ใหญ่โตมาก ต้องระดมใช้ช่างไทย จีน เกณฑ์คนผลัดเปลี่ยนกันช่วยทำอิฐปูนและก่อสร้างเดือนละ 4 ผลัด ๆ ละ 200 คน สร้างไปได้ 2 ปี แม่กองสร้างได้ถึงแก่พิราลัย จึงโปรดฯ ให้เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค) ผู้เป็นบุตรให้เป็นแม่กองสร้าง

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดฯ ให้สร้างโบสถ์วิหาร และทรงชักชวนพระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการ และพ่อค้าประชาชน ร่วมกันสร้างกุฏิสงฆ์ และสิ่งจำเป็นอื่น ๆ รวมทั้งโปรดให้ขุดคลองเจดีย์บูชา และคลองมหาสวัสดิ์ เพื่อให้คนเดินทางมาจากกรุงเทพฯ มานมัสการพระปฐมเจดีย์ได้สะดวกขึ้น เพราะสมัยนั้นยังไม่มีทางรถยนต์เหมือนปัจจุบัน

พ.ศ. 2403 เกิดพายุฝนตกหนักหลายวันติดต่อกัน ดินรอบ ๆ องค์พระปฐมเจดีย์ อ่อนเหลว ทำให้องค์พระยุบลง จึงโปรดให้แก้ไของค์พระเจดีย์เสียใหม่ โดยขยายให้กว้างและสูงกว่าเดิม ใช้ซุงทั้งต้นปักเป็นเข็ม รัดด้วยโซ่เหล็กขนาดใหญ่เป็นเปลาะ ๆ แล้วก่ออิฐถือปูนหุ้มข้างนอก ส่วนอิฐองค์พระเดิมที่พังทลายลงมาให้เกลี่ยปนกับดินจากที่อื่น ๆ ทำเป็นลานทักษิณรอบ ๆ การสร้างพระปฐมเจดีย์เป็นโครงการที่ใหญ่มาก นอกจากองค์พระเจดีย์โดยตรงแล้ว ยังต้องสร้างพระวิหารทิศ พระอุโบสถ หอระฆัง หอกลองและศาลาต่าง ๆ อีกเป็นอันมากในบริเวณสังฆาวาส หรือที่พระสงฆ์อยู่อาศัย ที่ทรงย้ายจากบริเวณทิศเหนือ มาไว้ทางทิศใต้ขององค์พระเจดีย์ การก่อสร้างจึงต้องใช้เวลานาน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินมาตรวจงานบ่อย ๆ ทุกคราวที่เสด็จ จะทรงนำเอาแผ่นอิฐขึ้นไปบนนั่นร้าน ก่อองค์พระเจดีย์ด้วยพระองค์เอง คราวละแผ่นสองแผ่นร่วมกับช่าง นับว่าพระองค์ทรงร่วมในการก่อพระเจดีย์สำคัญองค์นี้ องค์พระเจดีย์สร้างอยู่ถึง 4 ปี ยังไม่เสร็จ พระอุโบสถพระวิหาร เสนาสนะและสิ่งจำเป็นอื่นสำหรับพระอารามยังไม่ได้สร้าง จึงทรงชักชวนพระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการ คฤหบดี แลพ่อร้างมาร่วมสร้างกุฏิสงฆ์ เป็นหลัง ๆ รวม 24 หลัง แต่เป็นของกะเกณฑ์เร่งด่วน และถือว่าเป็นของอยู่ในป่า การสร้างกุฏิเหล่านี้จึงมิได้กำหนดรูปแบบให้ แล้วแต่ความคิดและทุนทรัพย์ของผู้ร่วมพระราชกุศล แต่ก็โปรดตรัสชมว่า แปลกตาดีเหมือนกัน ส่วนพระอุโบสถพระวิหารและอื่น ๆ ที่ส่งเสริมให้เกิดความสวยงามแก่องค์พระปฐมเจดีย์ตรงนั้น เป็นของประณีต ต้องใช้ช่างที่ชำนาญพิเศษ จึงโปรดให้ช่างหลวงสร้าง

Jino Store

Wednesday, February 26, 2014

พระปฐมเจดีย์

No comments:

Post a Comment